Budowa streszczenia/notatki:

a) sformułowanie nadrzędnego tematu tj. tematu całego tekstu – forma tezy – zdania oznajmującego.

b) określenia pionowego rozczłonkowania tematycznego, a więc dokładnego sprecyzowania szczegółowości („głębokości )” operacji streszczania dla kolejnych akapitów tekstu remat.

Temat = to, o czym jest, czego dotyczy tekst.

Remat = to, co się o tym mówi.

Ocena poprawności streszczenia/notatki wymaga analizy kryteriów, które streszczenie powinno spełniać. Należą do nich:

1. właściwe sformułowanie tematu tekstu i informacji dotyczących tekstu, które określane są jako remat;

2. adekwatny do sposobu rozwinięcia rematu stopień uogólnienia wypowiedzi;

3. zachowanie logicznej spójności tekstu przy użyciu językowych wykładników spójności;

4. zachowanie właściwych proporcji w zakresie pożądanej liczby wyrazów (streszczenie powinno mieścić się między 40 a 60 słowami.

Pytania podstawowe:

TEMAT: O czym się mówi w tekście? Czego dotyczy tekst? Jaka jest główna myśl/problem tekstu?

 

REMAT: Co na temat problemu zostało powiedziane w tekście? Co autor tekstu mówi w nim o głównym temacie/problemie?

 

Streszczenie/notatka ma być:

  • wierne treści, zgodne z tematem tekstu bazowego;
  •  rzeczowe, konkretne – przekazujące najważniejsze informacje;
  •  zwięzłe – bez powtórzeń treściowych;
  • logiczne, o uporządkowanej strukturze;
  • oddające kompozycję tekstu i relacje między elementami treści;
  • obiektywne – pozbawione własnych ocen i komentarzy;
  • napisane prostym i precyzyjnym językiem;
  • odznaczające się poprawnością językową, stylistyczną i ortograficzno-interpunkcyjną.

Składniki fakultatywne streszczenia/notatki:

  • nadawca/autor: nazwisko może być pomijane jako wiadome z góry; bywa werbalizowane ze względów kompozycyjno-stylistycznych,
  • operacje nadawcy, np. bada, analizuje, dowodzi, wnioskuje, omawia, pokazuje, wyjaśnia, porządkuje, wylicza, ilustruje przykładami,
  • materiał (na jakiej podstawie opiera autor swoje tezy),
  • założenia (na czym autor opiera decyzje),
  • metoda (jakimi metodami posługuje się autor w dochodzeniu do celu),
  • intencje (z jaką intencją autor się wypowiada),
  • idea (jaka jest ogólna koncepcja tekstu),
  • ocena, np. najważniejszym składnikiem badań jest…
  • komentarz, np. autor w jasny sposób obrazuje…

Być dobrym

Gdybyśmy chcieli wyrazić krótko istotną myśl Mistrza Eckharta o naturze człowieka, gdyby trzeba było odpowiedzieć na pytanie, co dla Mistrza Eckharta znaczy być człowiekiem – to trzeba by powiedzieć tak: być człowiekiem to znaczy być dobrym. Mówi się czasem, że człowiek to „zwierzę rozumne”. Inni mówią: animal sociale, „zwierzę społeczne”. […] Tylko człowiek dobry jest człowiekiem naprawdę. Zastanówmy się nad tymi słowami.

[…] Dobrych ludzi możemy spotkać wszędzie: na ulicy, w szkole, w biurze, w mieszkaniach robotnika czy chłopa. Czasami poznajemy ich po ich uczynkach, a czasami czytamy ich dobroć jakby wprost – z twarzy, z oczu, z brzmienia głosu. Dobroć daje się widzieć. Mamy wśród naszych władz poznawczych jakiś zmysł dobroci. Mamy dar odróżniania duchów. Jest to zmysł, dar prawie nieomylny. To on jest źródłem naszego zaufania, z jakim kierujemy się do niektórych ludzi.

Podobnie jak mamy w sobie zmysł dobroci, mamy także zmysł złości, zła. Wiemy: ten człowiek jest zły. Człowiek zły nie budzi naszego zaufania. Gdy stajemy przed nim, albo usiłujemy go jakoś udobruchać, albo wchodzimy w jakąś kryjówkę. Uważamy na siebie, nie chcemy się zdradzić ani słowem, ani gestem, ani postawą. Gdy tylko nadarzy się okazja, uciekamy od złych ludzi. Uciekamy nawet wtedy, gdy jeszcze żadnej krzywdy nam nie zrobili.

Człowiek jest jedyną istotą w zasięgu naszej obserwacji, w której i poprzez którą możemy obserwować to, czym jest dobro. Rzeczy, które nas otaczają, są korzystne lub niekorzystne, krajobrazy bywają piękne, owoce drzew smaczne. Ale dobrzy mogą być tylko ludzie.

Dobroć człowieka ma wiele nazw. Oto niektóre z nich: ofiarność, prawdomówność, wspaniałomyślność, cierpliwość, pracowitość, wytrwałość, postawa służby, oddania, wierność. Dobroć wydaje się jedna, ale wyróżnia się i przejawia rozmaicie. To zależy od okoliczności. W świecie kłamstwa na przykład dobroć daje o sobie znać prawdomównością. W świecie pogardy dobroć staje się szczególnym szacunkiem dla człowieka. W świecie niesprawiedliwości dobroć ukazuje się jako walka o sprawiedliwość. Człowiek dobry jest niewątpliwie „człowiekiem myślącym”, homo sapiens – ale zarazem jest kimś więcej Człowiek dobry jest również „człowiekiem społecznym”, animal sociale – ale zarazem jest kimś więcej. Dobroć wyznacza jakby zasadniczy kierunek myślenia „człowieka myślącego”, zasadniczy kierunek zaangażowania „człowieka społecznego”. Dobroć ukazuje się jako zasada wszystkiego. Ona jest, ale być nie musi – bo człowiek może być zły. Dobro lub zło zależą od jakiegoś wyboru.

[…] Dobrym człowiekiem staje się człowiek wtedy, gdy dokonuje wyboru dobra. Wybór dobra jest przyswojeniem dobra. […] Wybierając dobro, człowiek sprawia, że jego wola staje się dobrą wolą. I od tego zaczyna się wszystko: od dobrej woli. Z dobrej woli bierze się prawdomówność, szczerość, uczciwość – człowieczeństwo. […]

Józef Tischner, Wędrówki w krainę filozofów, Kraków 2008, s. 92–94.

  1. Jaką funkcję pełni akapit 1 w stosunku do pozostałych?
  2. Nazwij środek, który został wykorzystany w zdaniu pierwszym akapitu 2? Jaką pełni funkcję?
  3. Jakie reakcje wywołuje według ks. Tischnera spotkanie z człowiekiem złym?
  4. Objaśnij jak rozumiesz słowa autora: Dobroć wydaje się jedna, ale wyróżnia się i przejawia rozmaicie.
  5. Nazwij środek artystycznego wyrazu: czasami czytamy ich dobroć jakby wprost – z twarzy, z oczu, z brzmienia głosu, określ jego funkcję w tekście.
  6. W jakim celu autor wprowadza pojęcie animal sociale w stosunku do współczesnego człowieka?
  7. Co gwarantuje człowiekowi zmysł dobroci?
  8. W 3 pierwszych akapitach autor stosuje narrację 1 os. l. mnogiej. Jaki efekt dzięki temu uzyskuje?
  9. Wymień po 3 bohaterów lektur obowiązkowych, którzy wybrali:

a) dobro,

b) zło.

Podaj autora i tytuł dzieła, z którego pochodzą.

 

 

  1. Napisz streszczenie teks 40-60 słów.

Hasło - dobro

  Encyklopedia PWN

dobro, gr. agathón, łac. bonum, określenie abstrakcyjnego bytu, stanu, własności rzeczy lub rzeczy własność tę posiadającej, wartości pozytywnej (instrumentalnej lub wewnętrznej), zachowania, postawy lub celów, które są pożądane, godne zabiegów i wyboru z jakiegoś powodu lub też dlatego, że są cenne same w sobie.

Dobro jest przeciwieństwem zła; dobro moralne — podstawowe pojęcie etyki, oznaczające wszystko to, co realizuje przyjęty ideał moralności lub stanowi najwyższy cel moralnego postępowania (za dobro najwyższe, tzw. summum bonum, uważano np. przyjemność, szczęście, cnotę itp.). W historii filozofii dokonywano wielu klasyfikacji dóbr; wyróżniano zwłaszcza: dobra materialne i duchowe; dobra hedoniczne (przyjemności), witalne (życie, zdrowie itp.) oraz dobra kulturalne, wśród których rozróżnia się następnie dobra estetyczne itp.; dobra będące celem samym w sobie i dobra instrumentalne, stanowiące środki do osiągnięcia określonego innego dobra; ponadto rozróżnia się dobra ekonomiczne i tzw. dobra wolne.